Ανασκαφές: Μια προσωπική μαρτυρία

Το κείμενο που ακολουθεί αναδημοσιεύεται από ένα άλλο μαθητικό blog:

http://tetartaki.blogspot.com/2009/09/blog-post_16.html

"Με αφορμή την επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει η τάξη μας την προσεχή Τρίτη, 22 Σεπτεμβρίου 2009, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα παρακολουθήσουν εκεί οι μαθητές: "Αναπαράσταση μιας ανασκαφής", δημοσιεύεται μια προσωπική μαρτυρία από μια αληθινή ανασκαφή που συνέβη τέτοιες μέρες πριν από ένα χρόνο και μάλιστα κυριολεκτικά κάτω από τα πόδια μου... σε ένα από τους δρόμους της γειτονιάς μου:

Τάφος του 4ου πΧ αιώνα βρέθηκε χτες στην περιοχή της πλατείας Άνοιξης στη Νέα Σμύρνη. Την ανακάλυψη έκαναν οι εργάτες του φυσικού αερίου σκάβοντας για την τοποθέτηση σωλήνων μεταφοράς του αερίου και συγκεκριμένα επί της οδού Αγίας Σοφίας και ανάμεσα στην οδό Αγάπης και στην Πλατεία Ηρώων Κύπρου.

Σήμερα ομάδα αρχαιολόγων προχώρησε στην ανασκαφή. Αφαιρέθηκε το μαρμάρινο καπάκι του τάφου, αυτό που έσπασε το κομπρεσέρ των εργατών και οδήγησε στον εντοπισμό του τάφου. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις πρόκειται για τάφο της υστεροκλασικής περιόδου και ο σκελετός που βρέθηκε μέσα πιστεύεται ότι ανήκε σε νέα γυναίκα. Τα στοιχεία που οδήγησαν στην άποψη αυτή ήταν αφενός τα ίδια τα οστά και αφετέρου δύο κτερίσματα που εντοπίστηκαν μέσα στα χώματα: Ένα κάτοπτρο και ένας σφόντυλος.

Οι αρχαιολόγοι αφαίρεσαν από τον τάφο με ιδιαίτερη προσοχή το αχλαδοειδές κάτοπτρο, πιθανότατα από χαλκό, καθώς κάτω από τα χώματα φαινόταν να έχει το χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα του οξειδωμένου χαλκού.

Με την ίδια προσοχή αφαιρέθηκαν τόσο τα χώματα όσο και ο ίδιος ο σκελετός που ήταν σε άριστη κατάσταση και έκανε τους περαστικούς να απορούν πως έπειτα από τόσους αιώνες σώθηκαν τόσο καλά τα οστά.

Το ύψος του σκελετού εκτιμήθηκε 1,65 περίπου μέτρα και γύρω στα 45 εκατοστά ήταν το άνοιγμα στις ωμοπλάτες. Τα οστά επίσης της λεκάνης ταίριαζαν σε γυναικείο σκελετό.

Η συγκίνηση από το εύρημα ήταν τεράστια σε όλους τους γείτονες και δεκάδες ιστορίες ακούστηκαν... Μια κυρία μεγάλης ηλικίας βουρκωμένη μας έλεγε πως στα νιάτα της είχε περάσει αρχαιολογικό μα δε στάθηκε μπορετό να σπουδάσει. Τώρα, μπροστά στο σκελετό που βρέθηκε στην περιοχή που επί δεκαετίες περπατούσε καθημερινά, δεν μπορούσε να συγκρατήσει τα δάκρυά της. Άλλος ηλικιωμένος κύριος μας έδινε άφθονα ιστορικά στοιχεία της γειτονιάς μας, καθώς στην ιστορία της Νέας Σμύρνης ανάλωσε τη ζωή του όλη και έχει μέχρι στιγμής γράψει 9 βιβλία για την ιστορία αυτή. Μεγάλη και η συγκίνηση της νεολαίας μας. Πρωτάκια του δημοτικού, μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου, όλοι κοίταζαν με ακόρεστο ενδιαφέρον και τραβούσαν συνεχώς φωτογραφίες με τα κινητά.

Ήταν τέτοιο το ενδιαφέρον του συγκεντρωμένου πλήθους που αδιαφορούσαν ακόμη και για τις παρακλήσεις της δημοτικής αστυνομίας να απομακρυνθούν από το οδόστρωμα μη γίνει κανένα ατύχημα και χρειαστεί να ανοίξουμε και άλλον τάφο... Ξυστά πέρναγαν τα λεωφορεία και τα φορτηγά μα εμείς εκεί με τα μάτια καρφωμένα στον τάφο. Πού να το φανταστούμε πως στα σπλάχνα της πόλης μας κρυβόταν επί τόσα χρόνια ένα τέτοιο εύρημα;

Οι αρχαιολόγοι εκτίμησαν πως δεν επρόκειτο για κάποιο σπουδαίο πρόσωπο αφού μόνο δυο ταπεινά κτερίσματα βρέθηκαν αλλά και ο ίδιος ο τάφος ήταν ιδιαίτερα απλός. Όμως η άριστη κατάσταση του σκελετού τους έκανε να μιλούν για σημαντικό εύρημα και έγινε η πρόταση στο Δήμαρχο να μείνει εκεί ο τάφος και να τοποθετηθεί διαφανές κάλυμμα ώστε τόσο οι κάτοικοι της Νέας Σμύρνης όσο και οι επισκέπτες της να τον θαυμάζουν και να μαθαίνουν από πρώτο χέρι την ιστορία της.

Δε χρειάζεται να προσθέσω την τεράστια ικανοποίηση και χαρά όλων μας για τη σημαντική αυτή ανακάλυψη. Επί ώρες μείναμε εκεί να δούμε και να καταγράψουμε το τόσο σπουδαίο γεγονός, χωρίς να λογαριάζουμε ταλαιπωρία και κούραση.

Από τα δεκάδες παιδιά που πέρασαν και θαύμασαν τον αρχαίο τάφο, συγκράτησα ως ιδιαίτερα συγκινητική την περίπτωση του 15χρονου Κόνραντ. Ένα Πολωνόπουλο που ζει με τους γονείς του στην Ελλάδα και που δεν έκρυβε τον ενθουσιασμό του για όσα η τύχη του επεφύλασσε να παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς. Ήταν εκείνος που έτρεξε σαν πουλάκι να φέρει από το παρακείμενο σούπερ μάρκετ χαρτοκιβώτια για να τοποθετηθεί ο σκελετός.

Όπως μας ενημέρωσαν τα ευρήματα πρόκειται να μεταφερθούν για πιο έγκυρες επιστημονικές εκτιμήσεις και εργαστηριακούς ελέγχους, στο Μουσείο Βραυρώνας. Ως τότε η ωραία κοιμωμένη επί 2.400 χρόνια για όλους εμάς θα είναι η Σοφούλα μας λόγω και του δρόμου που βρέθηκε ο τάφος της. Η Σοφούλα της Νέας Σμύρνης. Και δεν μπορούμε να μη στενοχωριόμαστε που μας την πήραν για το μουσείο... Καλό ταξίδι, κοπελιά. Να ξέρεις πως από τώρα και στο εξής θα κατοικείς για πάντα στις καρδιές μας. Θα είσαι το καμάρι μας και θα φροντίζουμε την ιστορία σου να τη μαθαίνουν όλα τα παιδόπουλα της πόλης, με αρχή βεβαίως το κοντινότερο σχολικό συγκρότημα του 2ου και 11ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Σμύρνης.

Α, δεν μπορείτε να φανταστείτε την αίσθηση... Πλημμύρα συναισθημάτων και έξαρση της φαντασίας. Ποια να ήταν άραγε; Πως πέρασε τη σύντομη ζωή της; Όλοι ρωτούσαν με αγωνία τους αρχαιολόγους να μάθουν και κάτι ακόμη. Και κάποια στιγμή τους έβαλαν και τις φωνές... Γιατί το καπάκι του τάφου στεκόταν παραμελημένο στην άκρη και μάλιστα του είχαν φορτώσει επάνω και πράγματα!!! Λίγο σεβασμό βρε παιδιά, ακούστηκε από το πλήθος το παράπονο προς τους κατάκοπους αρχαιολόγους, όταν κάποιος απρόσεχτος πάτησε πάνω στο μαρμάρινο κειμήλιο... Είναι η ιστορία μας αυτό. Μην το πατάτε!

Έμειναν κι αυτοί να μας κοιτάνε. Γιατί τόση ώρα ήταν μέσα στον τάφο και μάζευαν κοκαλάκι κοκαλάκι και τώρα που όλα ήταν πια στα χαρτοκούτια βρέθηκαν και ένοχοι που πάτησαν λίγο και το καπάκι. Μα έτσι είναι. Άλλο η ανάγκη να συλλέξουν τα οστά και άλλο να βάζουν το πόδι πάνω στο μάρμαρο που σκέπαζε την κόρη στον αιώνιο ύπνο της.

Τελικά ετούτος ο λαός εκεί που σε απογοητεύει, έρχεται ένα τυχαίο γεγονός και σε κάνει να νιώθεις περήφανος που ανήκεις σ' αυτόν. Όχι, η δάφνη δεν κατεμαράνθη ακόμη στον τόπο ολωσδιόλου. "Σοφούλα" μας σε ευχαριστούμε από καρδιάς που φανερώθηκες και μαζί φανέρωσες και τόσο πρωτόγνωρα συναισθήματα στις ψυχές μας. Ναι, Σοφία είναι το όνομα που σου ταιριάζει και ας μην έλεγαν καμιά κοπέλα της εποχής σου με το όνομα αυτό. Μια αρχαία Σοφία που σήμερα μας μύρωσε και μας ανέβασε σε άλλη διάσταση. Μια Σοφία που ίσως τη δείτε το βράδυ και στα κανάλια, αν βέβαια βρει χώρο ανάμεσα στην περιρρέουσα βλακεία της δικής μας εποχής.

______________

• Στην πρώτη φωτογραφία διακρίνεται στη μέση και πάνω το κάτοπτρο της νεαρής κοπέλας και ανάμεσα στα οστά της κνήμης της το σφοντύλι. Κάντε κλικ στη φωτογραφία για να τη δείτε σε μεγέθυνση.

Μερικές ακόμη φωτογραφίες από την ανασκαφή:

Να σημειωθεί ότι την επόμενη μέρα βρέθηκε και άλλος αρχαίος τάφος, δίπλα στον πρώτο, με ένα ακόμη κορίτσι... Έτσι αποφασίστηκε ευρύτερη ανασκαφή της περιοχής η οποία ολοκληρώθηκε μήνες αργότερα φέρνοντας στο φως εφτά συνολικά τάφους."