Τέτοιες κουβέντες δεν μπορεί βεβαίως να κάνει κάποιος με παιδάκια των 9 - 10 ετών. Μπορεί όμως με τη γλώσσα της δικής τους ηλικίας να τα εισάγει σε προβληματισμούς που θα τα βοηθήσουν να ανακαλύψουν σιγά σιγά τι άλλο είναι τα Μαθηματικά πέρα από τις τέσσερις πράξεις...
Η ενότητα του προηγούμενου μαθήματος μας έδωσε την αφορμή για ένα τέτοιο "ξεστράτισμα" από τους κλασικούς και βαρετούς λογαριασμούς πόσο κάνει τόσο και τόσο ή τόσο βγάζω τόσο... Και η αφορμή δεν ήταν άλλη από τα μοτίβα.
Τι είναι τα μοτίβα; Κάντε κλικ ΕΔΩ για να διαβάσετε από το ημερολόγιο ενός δασκάλου μια ενδιαφέρουσα συνοπτική αναφορά. Κι ΕΔΩ για βαθύτερη εξέταση του ζητήματος της διδασκαλίας των μοτίβων. Από το δεύτερο άρθρο παραθέτουμε το εξής χαρακτηριστικό:
Εθνομαθηματικά και μοτίβα
Τα γεωμετρικά μοτίβα εμφανίζονται σε αφθονία σε πολλούς πολιτισμούς. Μια ιδιαίτερη ποικιλία μοτίβων μπορεί κανείς να εντοπίσει σε όλους τους ισλαμικούς πολιτισμούς. Βρίσκονται σε μια ποικιλομορφία και σε διάφορα υλικά όπως σε κεραμίδια, σε τούβλα, σε ξύλο, σε έγγραφα, σε ορείχαλκο, σε ασβεστοκονίαμα, σε γυαλί και σε πολλούς τύπους αντικειμένων. Εμφανίζονται στους τάπητες, παράθυρα, πόρτες, οθόνες, κιγκλιδώματα, κύπελλα, στα μουσουλμανικά τεμένη, και σε άλλες επιφάνειες.Επίσης η αφθονία τους παρατηρείται στις περσικές μικρογραφίες στο φωτισμό του ιερού Koran και στις αρχιτεκτονικές επιφάνειες των μουσουλμανικών τεμενών, στα παλάτια, στα madersas (κέντρα εκπαίδευσης) και στους τάφους.
Και στον δικό μας πολιτισμό παρατηρείται μια μεγάλη ποικιλία γεωμετρικών μοτίβων, τα οποία αντλούνται από τη λαϊκή μας παράδοση. Ο Κυπριακός λαϊκός πολιτισμός προσφέρεται για εθνομαθηματική προσέγγιση στα μοτίβα. Παραδείγματα μοτίβων μέσα από τη κυπριακή λαϊκή παράδοση υπάρχουν στον τομέα της υφαντουργίας, ξυλοτεχνίας, καλαθοπλεκτικής, αγγειοπλαστικής καθώς και στις παραδοσιακές στολές των κατοίκων της Κύπρου.
Ο εκπαιδευτικός που επιθυμεί να πραγματοποιήσει μια καλή διδασκαλία στα μαθηματικά και συγκεκριμένα στα μοτίβα, έχει στη διάθεση του μια πλούσια συλλογή αντικειμένων της λαϊκής παράδοσης τα οποία μπορεί να αξιοποιήσει και να χρησιμοποιήσει στη διδασκαλία του.
Έτσι τα παιδιά καθώς διδάσκονται τα μοτίβα, έρχονται και σε επαφή με τον πολιτισμό τους, αλλά τους δίνεται και η δυνατότητα να γνωρίσουν πολιτισμούς άλλων χωρών. Κατανοούν την αξία των διαφόρων πολιτισμών και παύουν να θεωρούν ορισμένους πολιτισμούς κατωτέρους από κάποιους άλλους.
Παρατηρούμε ότι εθνομαθηματική προσέγγιση των μοτίβων γίνεται μόνο στη Πέμπτη τάξη, παρόλο που αυτά διδάσκονται κάθε χρόνο στους μαθητές (Παπαγεωργίου, κ.ά., 2001).**
Συγκεκριμένα, το κεφάλαιο αρχίζει με τον τίτλο «Η Γεωμετρική τέχνη στην Αρχαία Ελλάδα». Αρχικά δίνονται κάποια ιστορικά στοιχεία για τη γεωμετρική τέχνη καθώς και ορισμένες σχετικές πληροφορίες.
Στη συνέχεια δίνονται αρκετά αγγεία και σαν πρώτη άσκηση, το βιβλίο ζητά από τους μαθητές να παρατηρήσουν τα αγγεία και να γράψουν στοιχεία που να δείχνουν ότι ανήκουν στην Γεωμετρική περίοδο.
Στη δεύτερη άσκηση, ζητείται από τους μαθητές να προσπαθήσουν να αντιγράψουν κάποια από τα σχέδια που έχουν τα αγγεία, στο τετράδιο τους χρησιμοποιώντας ρίγα. Στην επόμενη άσκηση οι μαθητές θα πρέπει να συνεχίσουν τα γεωμετρικά μοτίβα τα οποία είναι παρμένα από τη γεωμετρική περίοδο.
Τέλος δίνονται, στα παιδιά, κάποια αγγεία χωρίς ζωγραφιές και καλούνται να τα διακοσμήσουν χρησιμοποιώντας γεωμετρικά σχήματα και γραμμές.
Έτσι λοιπόν κι εμείς με αφορμή την απλή άσκηση για μοτίβα στο Τετράδιο Εργασιών των Μαθηματικών, βγάλαμε χαρτί και χρώματα και βάλαμε μπρος φτιάχνοντας τα δικά μας μοτίβα ο καθένας.
Το αποτέλεσμα υπήρξε κάτι περισσότερο από έξοχο. Ποικιλία μοτίβων και τεράστια ποικιλία στη συμπλήρωση του έργου με άλλα στοιχεία και με απόλυτη ελευθερία των μαθητών στην επιλογή.
Έτσι, με την εργασία αυτή αλλά και όσα διδάχτηκαν τα παιδιά την περασμένη Τρίτη στο κεφάλαιο για την Τέχνη των Γεωμετρικών χρόνων, απλά και φυσικά φέραμε σε επαφή δυο διαφορετικά κατά τα άλλα μαθήματα, τα Μαθηματικά με την Ιστορία. Συνάντηση που θα επισημοποιηθεί στο επόμενο μάθημα των Εικαστικών με τη διακόσμηση αγγείων με γεωμετρικά μοτίβα.
Παραθέτουμε με την ευκαιρία τα ακόλουθα στοιχεία σχετικά με την τέχνη της γεωμετρικής εποχής:
Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της εποχής αποτελεί το ακόλουθο επιθανάτιο αγγείο :
(κάντε κλικ στην εικόνα για μεγαλύτερη προβολή)
Τι έχουμε εδώ; Μα τι άλλο από γεωμετρικά μοτίβα! Αυτά τα μοτίβα που χάρισαν και το όνομα στην αντίστοιχη ιστορική εποχή που ονομάζουμε γεωμετρική. Δείτε μερικά ακόμη χαρακτηριστικά αγγεία της εποχής αυτής:
Επίπεδη πυξίδα αττικού εργαστηρίου. 750-735 π.Χ.
Φέρει πώμα με τέσσερα άλογα στο κέντρο και διακοσμείται με μαιάνδρους και ζιγκ-ζαγκ. Τέτοιου τύπου αγγεία προέρχονται κυρίως από τάφους ανδρών.
Στο τελευταίο αγγείο διακρίνουμε και μοτίβα που δεν είναι γεωμετρικά. Γιατί τα μοτίβα δεν είναι αποκλειστικό κτήμα της γεωμετρίας αλλά κάτι πολύ ευρύτερο. Όπως και τα Μαθηματικά δεν είναι μόνο για να λογαριάζουμε τόσο και τόσο κάνει τόσο...
Από τα πλέον γνωστά μοτίβα είναι τα μοτίβα της Μουσικής. (διαβάστε σχετικό άρθρο ΕΔΩ)
Όμως τα μοτίβα τα συναντούμε και στην καθημερινή μας ακόμη ζωή. Γνωστή π.χ. είναι η φράση: "Βαρέθηκα πια αυτό το μοτίβο" ή "άλλαξε πια μοτίβο" κλπ. Ε, λοιπόν αυτό ακριβώς θα κάνουμε κι εμείς φέτος στα Μαθηματικά, θα αλλάξουμε το βαρετό μοτίβο της προσκόλλησης στην ανιαρή τους διδασκαλία και θα προσπαθήσουμε να τα φέρουμε πιο κοντά μας, στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας.
Την ευκαιρία θα μας τη δίνει κυρίως η ώρα της Ευέλικτης ζώνης. Η ευέλικτη ζώνη που συνδυασμένη με τη διαθεματικότητα θα ενοποιεί τα διαφορετικά μαθήματα σε ενιαία γνώση του κόσμου, ξεπερνώντας ακόμη ένα σκόπελο, την κατάτμηση της διδακτέας ύλης σε διαφορετικά μαθήματα που ναι μεν διευκολύνει την εμβάθυνση αλλά και δημιουργεί την πλάνη πως ουδεμία σχέση έχει το ένα μάθημα με το άλλο. Λάθος! Και μεγάλο μάλιστα...
Η κατάτμηση αυτή και τα στεγανά ανάμεσα στα μαθήματα ταλάνισαν για δεκαετίες την παιδεία και δημιούργησαν πλήθος προβλημάτων. Η σύγχρονη αντίληψη όμως είναι τελείως διαφορετική και είναι αυτή η αντίληψη που οδήγησε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο στην καθιέρωση της Ευέλικτης Ζώνης.
Βέβαια η κατάτμηση δεν αποτέλεσε χαρακτηριστικό μόνο της παιδείας αλλά και πολλών άλλων τομέων της ζωής και κυρίως της επιστήμης. Και εκεί όμως σήμερα, τόσο στον κοινωνικό τομέα όσο και στον επιστημονικό, κυριαρχεί η τάση για ενοποίηση και σύνθεση. Φυσικά με σχέδιο και τήρηση των ορίων και του μέτρου.
Ελπίζουμε με το μικρό μας άρθρο να προβληματίσαμε αρκετά και λίγο τουλάχιστον να δείξαμε πως τα Μαθηματικά είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό από τις προσθέσεις και τις αφαιρέσεις. Είναι τρόπος σκέψης και τρόπος ζωής.
Μόνο αν τα δούμε με τέτοιο πρίσμα θα μπορέσουμε να τα αγαπήσουμε όσο τους αξίζει και παράλληλα να εισπράξουμε πολύ μεγαλύτερο κέρδος από το να γίνουμε καλά κομπιουτεράκια...
______________
** ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα στοιχεία αυτά αφορούν τα κυπριακά εκπαιδευτικά βιβλία. Αξίζει όμως να προσέξουμε όσα εκεί αναφέρονται για τον κυπριακό λαϊκό πολιτισμό και να αναζητήσουμε αντίστοιχα στοιχεία και στον δικό μας, το λαϊκό πολιτισμό της Ηπείρου. Πόσα και ποια θα μας δοθεί η ευκαιρία να τα ανακαλύψουμε μέσα από έρευνα που θα ανατεθεί στους μαθητές αλλά και επισκέψεις σε λαογραφικά μουσεία του τόπου μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου